Hepimiz, özellikle işlem yapmaya yeni başlayan ya da başlamayı düşünen yatırımcılar Google’da pek çok kez “Yeni Başlayanlar için Borsa” “Nasıl Para Kazanırım” “Yatırım Tüyoları/İpuçları” gibi başlıkları aratmışızdır ve karşımıza çıkan sonuçlar genelde aynı çerçevede bize sunulan teorik bilgiler olmuştur. Biz size balık vermek değil balık tutmayı öğretmek istiyoruz.
Aslına bakıldığında borsada tek bir yatırım stratejisinden bahsetmek ya da “Kazanmanın yolu budur.” diyerek sizleri tek bir noktaya yönlendirmek doğru olmaz çünkü her yatırımcının kazanç sağlamak adına izlediği yollar ve belirlediği stratejiler, hatta aynı yolu belirleseler dahi örneğin tekniz analizi baz aldık diyelim; kullandığımız indikatörler, aynı indikatörü kullanıyoruz diyelim; kullanılan değerler bile farklıdır. O nedenle kazanmanın yolu kendi stratejimizi oluşturmaktan geçer diyebiliriz. Kendi stratejimizi nasıl oluşturacağımızdan yazının ilerleyen kısımlarında bahsedeceğimiz için gelin öncelikle beraber işlem yaptığımız piyasayı tanıyalım.
Günlük hayatımızda sürekli bu kelimeyi kullansak da aslında belki de çoğumuz kelimenin bize ne ifade ettiğini biliyor değiliz; borsalar en kısa tanımıyla ürünlerin alım satımlarının arz-talep ilkesine bağlı gerçekleştirildiği organize piyasalardır. Öncelerde yüz yüze yapılan bu işlemler gelişen teknolojiyle beraber artık online olarak evlerimizde, iş yerinde, internet erişimiz olan her yerde tek tıkla yapılabilir hale geldi ve öyle ki teknolojiyle gelen bu hız işlem yapılan piyasaların da volatilitesinin artmasına neden oldu. Şu an içinde bulunduğumuz piyasada kısa vadeli bir yatırımcıysanız ekran karşısında ayrılmanız, hatta biraz mübalağa edersek bazen kafanızı başka yöne çevirmeniz bile mümkün olmaktan çıktı. Peki böyle bir piyasada nasıl bir strateji bize kazanç sağlar bunlardan bahsedelim.
Tüyonuzu Kendiniz Oluşturun
YATIRIM AMACINIZI VE YATIRIM VADENİZİ BELİRLEYİN
Borsada işlem yapmak istemenizin sebebi piyasaları takip ettiğiniz için son zamanlarda gözle görülür artan talebin ve yükselen trendin size cazip gelmesi olabilir, bir arkadaşınızdan duymuş olabilirsiniz ya da öyledir ya bir tanıdığınızın tanıdığı borsadan zengin olmuş olabilir; bir şekilde ilginizi çeken bu piyasada para kazanmanın tüyosu aslında tamamen size bağlı.
Öncelikle karar vermeniz gereken nokta yatırım amacınız ve yatırımlarınızın vadesidir. Yatırım amacınızı belirleyerek çerçeveyi daraltabilir ve yatırım vadenizi ortaya çıkartabilirsiniz. İşlem yaptığınız tutara kısa vadeli bir ihtiyacınız yoksa psikolojinizi yönetmenin daha kolay olduğu uzun vadeli stratejileri tercih edebilir ya da daha kısa vadeli ve riski yüksek olan trade yöntemi ile borsada işlem yapabilirsiniz. Hangi yatırımcı sınıfına uygun olduğunuza karar vermek sizin için seçenekleri daraltacak ve izlemeniz gereken yollar netleşecektir. Bu noktada uzun vadeli bir stratejiniz varsa da yatırım yapacağınız şirketin temel analiz değerlerine göz atmalı, mali tablolarını mutlaka incelemelisiniz ya da gelecek beklentinizin olduğu sektörler bazında bir inceleme yaparak kararınızı verebilirsiniz ancak kısa vadeli bir stratejiye sahipseniz teknik analiz sizin için daha öncelikli olacaktır. Günlük tradeler için teknik analiz ve sıkı piyasa/haber takibi sizin için gün kurtarıcı nitelikte. Bu bağlamda internet üzerinde birçok video mevcut olup, en temel indikatörler/formasyonlarla başlayarak pratik yaparak kendinizi teknik analiz noktasında geliştirebilirsiniz. Unutmayın ki kısa vadeli yatırımcı olmak psikolojinizi çok sıkı kontrol etmeyi de beraberinde getirir ve bu çoğumuz için zordur. Bu stresi azaltmak için sektör profesyonellerinden de pek çok kez duyduğunuz bir cümleye değinerek yatırım amacımız başlığını geçelim.
“İhtiyacınız olmayan parayla borsada işlem yapın.”
Borsada işlem gören çoğu ürün ana paranızdan belirli oranda, hatta bazıları ana paranın tamamını kaybetme riskli yatırım ürünleridir, eğer ana paranızdan kaybetmeyi göze alabilecek risk algısına sahip değilseniz borsada işlem yapmak size göre değildir çünkü her zaman bahsedildiği gibi borsada kar-zarar kardeştir.
RİSK ANALİZİNİZİ YAPIN
Amacımızı ve vademizi belirledikten sonra yapmamız gereken şey risk algımızı belirlemek. Aslında bu da beraberinde işlem yapmanın en önemli kuralı olan psikolojini kontrol et maddesini beraberinde getiriyor. Çünkü ekran karşısına geçtiğinizde bu kadar hızlı hareket eden bir piyasada sakin kalabilmek hiç de kolay değil. Bu nedenle bir üründen ne kadar kazanç beklediğinizi ya da ne kadar kaybı riske edebileceğinizi yatırımınız öncesinde belirlerseniz ve bu stratejinizin dışına çıkmazsanız işler sizin istediğiniz gibi gidecek ve ekran karşısında panik alışı ve panik satışı yapma dürtünüzü dizginleyebileceksiniz. Aklımızdan çıkarmamamız gerek ki her zaman daha iyi bir alım noktası ve daha iyi bir satım noktası vardır, burada bağlı kalmanız gereken şey kendi stratejinizdeki alım-satım noktalarınız ve borsada asla fırsatın bitmeyeceğidir...
PORTFÖYÜNÜZDEKİ ÜRÜN ÇEŞİTLİLİĞİNİ ARTTIRIN
Kazanmak için bir diğer borsa tüyosu ise portföyünüzde ürün çeşitliliği sağlamaktır. Profesyonellerin yatırımcılara en çok önerdiği ilkelerden biri de portföyünüzü çeşitlendirmek; piyasada birbiriyle ters orantılı hareket eden pek çok ürün mevcut. (endeks/dolar-altın gibi.) Yatırımlarınızı yaparken aksi durumu (kaybetmeyi) da göz önünde bulundurarak ters orantılı hareket eden ürünleri portföyünüzde bulundurmanız riskinizi minimal düzeye indirmenizi sağlayacaktır ancak diyelim ki tek bir üründe hisse senedinde işlem yapıyoruz burada da size önerimiz asla bütün portföyünüzle tek bir şirkete yatırım yapmamanız. Portföyünüzü yüzdelik olarak bölüştürerek gelecekte beklentinizin olduğu birkaç sektör ve içlerinden birkaç şirkete yatırım yapmak ürün çeşitliliğini destekleyerek kazanç oranınızı yükseltecek, kayıp oranınızı da aynı bazda düşürecektir.
Tüm BİST listeleri için tıklayınız.
KAR ALMAYI ve ZARAR DURDURMAYI ÖĞRENİN
Hangi üründe yatırım yaptığınız fark etmeksizin kazanma stratejimize dahil etmeniz gereken bir diğer nokta kar almayı ve zarar kesmeyi öğrenmek. Az önce de bahsettiğimiz gibi alım ve satım noktalarında işlem yapabilmek her yatırımcı için kolay değildir ve takip etmesi güçtür, o nedenle yapmamız gereken yüzdelik bazda ya da fiyatsal olarak kendimize bir kar ve zarar sınırı koyup buna uygun hareket etmek. Her yatırımcının işlem yaptığı portföy büyüklüğü aynı olmadığı için yüzdelik bazda örneklendirmek daha sağlıklı olacaktır. Örneğin 10.000 TL ile bir işlem yaptıysam yüzde 10 kazancı baz aldığımda 1000 TL kar gördüğümde elimdeki ürünü satmam ya da yüzde 5 zararı baz alıyorsam 500 TL zarar gördüğümde zararı kesmem gerekir. Aksi takdirde daha fazla kar etmek isterken kardan zarar edebilir ya da daha az zararla malımı satmak isterken daha fazla zarara maruz kalabilirim. Her zaman daha fazla kar ya da daha fazla zarar vardır fakat kendi kar-zarar sisteminizi oturttuğunuzda portföyünüze olumlu yansıdığını göreceksiniz. Ettiğiniz karı küçümsemeyin, 100 TL kar size az geliyor olabilir ancak 1000 TL’lik işleminizde 100 TL kazanç sağladıysanız %10 kar etmişsiniz demektir.
BAŞKASINDAN YATIRIM TAVSİYESİ ALMAYIN
Son olarak değinilmesi gereken ve belki de en önemli nokta başkasından yatırım tavsiyesi almayın. Unutmayın ki kendi profilinize göre belirlediğiniz yanlış strateji bile başkasından duyduğunuz herhangi bir tavsiyeden daha değerlidir. Yaptığınız yanlış, kaybettiğiniz para sizin borsa yolunda ayna tutar ve hangi noktalarda kendinizi geliştirmeniz gerektiğini size gösterir, bu da kendi stratejinizi oluşturma yolunda size başkasının verdiği tavsiyeden daha fazla yardımcı olacaktır.
Hisse tekniz analizlerini incelemek için Teknik Analiz sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Borsablog diğer yazılarına ulaşmak için tıklayınız.